ఆదికవి

 

సీ.

ఆ యాది కవి సృష్టి యఖిల ప్రపంచమ్ము

.....నీ యాదికవిది రామాయణమ్ము

వేదాల రాశిని వెలయించె నా బ్రహ్మ

.....వేదసార మితండు వెలయఁ జేసె

చతురాస్యుఁ డాయన చతురుఁడీయనఁ జూడఁ

.....బువ్వున నతఁడాయెఁ బుట్ట నితఁడు

లోకాలకు విధాత లోకేశుని సుతుండు

.....శ్లోకాల ధాత వాల్మీకి ఋషియె

తే.గీ.

నలువ సృష్టిని లోపాలు గలుగ వచ్చు

దొసగులను మాపి పూర్ణత్వ మెసగఁ జేసి

కవి జగమ్ముల కందముఁ గలుగఁ జేయు

నాదిజున కాదికవికి నభేద మెన్న.

దుర్గాం దేవీగ్ం శరణ మహం...

 

ఉ.

దుర్గమదైత్యహంత్రి! పటు దుర్గతినాశని! దుఃఖమోచనీ! 

దుర్గమమౌ భవాబ్ధిఁ బడి త్రోవను గానక స్రుక్కుచుంటి నో 

భర్గహృదబ్జవాసిని! సువాసిని! నీ కడగంటి దృగ్ఘృణిన్  

మార్గము జూపి యేలు నను మాలిమిఁ జిన్మయరూపిణీ! శివా!

సరస్వతీ

 

ఉ.  ఆరని జ్ఞానధార! సకలాగమసార! శుభప్రసార! కా

శ్మీరవిహార! సుందరశుచిస్మితతార! ప్రబంధశాస్త్రసం

చార! బుధాంతరంగసువిచార! యవిద్యవిదూర! వాక్సుధా

పూర! సరస్వతీ! ప్రణతి బ్రోవవె చిన్మయరూపిణీ! శివా!    

తరలి వచ్చెడి జననికి దండ మిడుడు.

 

సీ.

శారద వీణపై సామముం బాడుచుఁ 

...గలయంచ తేరుప కలసి నడువ  

హరినేత్ర మరవింద మందించి హరిసతి 

 

...కధిరోహణము సేయ నామతించఁ 

జిన్నారి గణపయ్య సేత నుండ్రము తోడఁ 

...దన ముందుఁ గూర్చుండి దారి సూపఁ

 

జాపబాణములతో షణ్ముఖుఁ డమ్మకు  

...వెన్వెంటఁ జనుచుండ వేడ్క మీర 

తే.గీ.

సింహవాహనారూఢయై చేతఁ దాల్చి 

శూలమును శిక్ష సేసి యా సోకు తతుల 

విజయ హర్షాన హిమగిరి విపినములకుఁ 

దరలి వచ్చెడి జననికి దండ మిడుడు.  

శోభానాయుడుకు నివాళి

 

ఆంధ్రసత్యభామ యలుకలు మాసెను

శ్రీనివాసపద్మ జేరె విభుని

తెనుగు నాట్య తార దివికి నేగిన వేళ

శోభ లారె నృత్య ప్రాభవమున.

శోభానాయుడు రాకను

శోభలు మితిమీరి వెలిగె సుర నాట్య సభన్

శోభా విహీనులై తమ

ప్రాభవ మడగునని యచ్చరలు దిగులు పడన్.

-దువ్వూరి

వద్దు గణపయ్య పోబోకు...

తే.గీ.
అయ్యె నవరాత్రు లింక నే నరుగు వాఁడ
సంతసించితిఁ బూజలు చాలు ననగ
బాలుఁ డా గణపయ్య పాదాలఁ బట్టి
బావు రని యేడ్చి స్వామితోఁ బలికె నిట్లు 

తే.గీ.
పాడు కరొనతో మా యూరు పాడుఁబడియె
నాటపాటలు జదువులు నటుక నెక్కె
మాదు మానాన నీ గతి మమ్ము విడచి
వద్దు గణపయ్య పోబోకు వద్దు స్వామి.

తే.గీ.
కుములు బాలుని గని స్వామి గుండె కరిగి
పలికె నేడ్వకు బాబు నే వత్తు మరల
జనుల పాపాల ఫలితమౌ జబ్బు క్రిమిని
నాన్నతో జెప్పి చేయింతు నాశనమును. 

తే.గీ.
బాలకుని దల్లిదండ్రులు బాధ తోడ
సాగ నంపగ వచ్చియు స్వామి నపుడు
తనయు దుఃఖముఁ గని కడు తల్లడిల్లి
స్వామి యభయంపు వాక్కుల స్వస్థు లైరి.

తెలుగు భాషా దినోత్సవం

సీ.
భాస్కరు డుదయించె ప్రాగ్దిశనే నాడు
...నేటికిఁ దప్ప డా నియతి నతఁడు
ప్రమదలే బిడ్డల ప్రసవించి రా నాడు
...నేటికి నా రీతి నెగడు చుండె
భూమి పైననె నాడు పుట్టిరి మానవుల్
...నేటికి నేలయే చోటు మనకు
తెలుగుననే నాడు పలికిరి మన వాళ్ళు
...నేటికి మన కదే నోట మాట 

తే.గీ.
ఆధునికులమై యే మార్పు లాయె మనకు
మాతృ భాషలో కొరగాని మార్పు లేల?
నాడు పెద్దలు నేర్పిన నాణ్యమైన
కైత లల్లెడి విద్య న్వికార మేల?

రాధాష్టమి

ఈరోజు రాధాష్టమి యని....

సీ.
హరి పరతత్త్వమౌ హ్లాదినీ శక్తియే
...అవతారమును దాల్చి యవనిఁ జేరె
గోలోక సామ్రాజ్ఞి గోకులమ్మును జేరి
...గోపాల బాలునిఁ గూడి యాడె
నీలమేఘశ్యాము నీడయై వెన్నంటి
...ప్రణయ సామ్రాజ్యంపు రాణి యాయె
గూఢ నాయిక యౌచుఁ గూర్మి భాగవతంపు
...కథ నడిపించిన కాంత యాయె

తే.గీ.
రాసలీలకు కేంద్రమౌ ప్రాణశక్తి
మధుర బృందావనీ సీమ మహిత దీప్తి
గొల్ల కన్నియ కాదు వైకుంఠ లక్ష్మి 
రాధ మనతల్లి రాగాల రమ్యవల్లి.

మాయ చేసెడు దేవుడు

సీ.
మొక్కకు వేళ్ళిచ్చి భూమి లోపలి తిండి 
...గ్రహియించు శక్తినిఁ గలిపె నెవఁడు 
సిరలను ధమనుల సృజియించి దేహాన
...నిలఁబెట్టు శక్తిని నిలిపె నెవఁడు
కొమ్మల రెమ్మలఁ గూరిచి చెట్లకు
...నాదిత్య శక్తి నందించు నెవఁడు
సాగరమ్మునుఁ జేరు శైవాలినుల కిచ్చె
...పాయల సంగమ భాగ్య మెవఁడు

ఉ.
జగతి సృష్టించి జంగమ స్థావరముల
బ్రతుకఁ జాలిన మంచి యుపాధు లిచ్చి
సృష్టి నెల్లను తన జాడ చెలగు రీతి
మాయఁ జేసెడు దేవుని మదినిఁ దలతు.

స్వేచ్ఛ జారనీకుడు

సీ.
జాలరి వలనుండి జారి జలమ్మున
........స్వేఛ్ఛగా నీదెడి చేప రీతి
బంజరమ్మును వీడి బయటి ప్రపంచాన
........చెట్టుపై వాలిన చిలుక రీతి
బులిపట్టు జారఁ దోపులఁ జేరి గెంతుతో
........చెంగున నాడెడి జింక రీతి
హరి చక్రమున వేయ హతమయి మకరమ్ము
........గండముఁ గడచిన గజము రీతి!

తే.గీ.

నేండ్ల తరబడి మ్రగ్గుచు నితర జాతి
పాలనమ్మునఁ గడగండ్లఁ బరితపించి
స్వేఛ్ఛఁ దిన భరతాంబ చిరునగవును
మాయనీకుడు ప్రార్థింతు మాన్యులార!

రవీంద్ర గీతం

చిన్నతనంలో ఆకాశవాణిలో తరచూ వినిపిస్తూ హృదయాన్ని అలరింప జేసిన విశ్వకవి రవీంద్రుని మధుర గీతం.

భువనేశ్వరా! ఛేదింపుము బంధనముల ముక్తి నొసగుమా... తొలగింపుము భయము ప్రభు బాపు దైన్యము చేయుము చల చిత్తము సంశయ రహితముగా తిమిర రాత్రీ... అంధ యాత్రా... నీ ఉజ్జ్వల దీప కాంతి దారి చూపవో..భువనేశ్వరా జడ వేదన తొలగిమ్పుము ముక్తి నొసగుమా.. భువనేశ్వరా ప్రభు నీ ప్రసన్నతను వెత లొనరు సుఖములై దుర్బల హృది నొనరిమ్పుము జాగరూకముగా తిమిర రాత్రీ...అంధ యాత్రా... నీ ఉజ్జ్వల దీప కాంతి దారి చూపవో..భువనేశ్వరా స్వార్థ పాశములను ద్రెంచి ముక్తి నొసగుమా .. భువనేశ్వరా * అదనపు చరణం (ఇది ఆకాశవాణి పాటలో లేదు): ప్రభు విరస వికల హృదికి ఓ ప్రేమ సలిల ధారా సంశయ పీడిత మది కొసగవొ విభవములు

తిమిర రాత్రీ...అంధ యాత్రా...
నీ ఉజ్జ్వల దీప కాంతి దారి చూపవో..భువనేశ్వరా

చిన్ని కృష్ణా

సీ.
చిన్నవాడ వటంచు నిన్ను లాలన చేయ
...మన్ను తిందువ టోయి చిన్ని కృష్ణ!

వెన్నపా లుండగా మన్నుతో పని యేమి
...న న్ననుమానింప కన్న తల్లి!

మన్ను తిన్నదె కాక మిన్నవౌ మాటలా
...నోరు చూపించరా చోర బాల!

నోటిలో నేముండు పాటియే శంకింప
...ఆఁ యిదిగో చూడ వమ్మ నోరు

తే.గీ.

చిన్నినోట యశోదకు మన్నె కాదు
ముజ్జగమ్ములు కనుపింప మూర్ఛ వచ్చె
దేవదేవుని తల్లికి దేవునకును
స్వస్తి యగుగాక లోకాలు స్వస్థ మగుత.

అయోధ్య రామయ్య

సీ.
కరుణామృతము నిండి బరు వౌచు జేరిన 
...చాతకముల పాలి ప్రీతికరము
నింద్రాది నెమిళుల కిష్టము కలిగించు
...శార్ఙ్గ మన బరగు శక్ర ధనువు 
సుందరి యగు సీత మందహాస మనెడి
...మెరుపు తీగను గూడి మెఱయు సతము
జగతిని తీవ్రమౌ సంసార తాపము
...నారుపు ౘలువల కాశ్రయమ్ము

తే.గీ.
నేరవే దీని హృదయమా నిరతి లేదె?
మాటికిఁ దెసలఁ జూతువే మందబుద్ధి?
రమ్ము రామాంబు దమ్మిది రమ్ము చేర
నే డయోధ్యా పురిం బట్టె నింగి నెల్ల.

( శ్రీ మహేశ్వర తీర్థుల రామాయణ ప్రార్థనా శ్లోకం ఆధారంగా )

శ్రావణ పూర్ణిమ

సీ.
నూతన యజ్ఞోప వీతులై విప్రులు
...గాయత్రి నర్చించఁ గడగు వేళ 
నూతన వటువులు ప్రీతితో గురువుచే
...తైత్తరీయోపముఁ దరిగొను తరి
ఋగ్వేద ప్రభృతుల్ హితవు ద్విజుల కని
...శ్రావణోపా కర్మ జరుపు దినము
రాఖి పండుగ యని రంగుగ నేకోద
...రులు దాల్చి రాఖీల నెలయు వేళ 


తే.గీ.
జ్ఞానసిద్ధికి హయశీర్షు ధ్యానమునను
గడపు సమయము, విఖనసు గాఢ భక్తి
నర్చనలు సేసి మ్రొక్కంగ నదను చూడ
భవ్య శ్రావణ పౌర్ణమి పర్వ దినము.

ఆది శంకరుల గుర్వష్టకం

ఆదిశంకరుల గుర్వష్టకమునకు అనుసృజనా యత్నము:

ఆ.వె.

మంచి రూప ముండి మంచి భార్యనుఁ బొంది
గొప్ప కీర్తిఁ గలిగి కోట్లఁ బెంచి
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

మగువ సుతులు ధనము మనుమలు సర్వము
నిల్లుఁ బంధువులును నెన్ని యున్న
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

సాంగ వేద విద్య శాస్త్ర కవిత్వాది
పద్య గద్య వశ్య వాగ్మి వైన
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

స్వ పర దేశ గౌరవముల సదాచార
వృత్త మందు నీవు పెద్ద వైన
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

పూజ సేయు గాక రాజులు రారాజు
లైన నీ పదముల నవని లోన
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

దాన వీరుడ వని తనరిన నీ కీర్తి

సర్వ మర్థుల కిడు శక్తి యున్న 

గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

యోగ భోగ వాజి యోగ్యములను సతీ
ముఖమున ధన ములను మోహ మున్న
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

వనము నైన స్వగృహమున నైన పని నైన
తనువు నైన మనము తవులు కొనిన
గురు పదాంబుజములఁ గుదరక నీ మది
నేమి ఫలము కల్గు నేమి సుఖము?

పుణ్యజీవి వటువు భూపతి యతి గేస్తు
లెవ్వరైన చదివి యీ స్తవమును
గురువు వాక్యములను గురి యుంచ వాంఛి తా
ర్థము లభించి తుదిఁ బరము లభించు.

శేషశాయీ

🙏🙏🙏 శ్రీ హరీ 🙏🙏🙏

ఉ.
శ్రీసతి చెంగటన్ మెరయ, క్షీరమహోదధి శేషశాయివై,

వాసవ పద్మసంభవ శివ ప్రభృతు ల్వినుతింప నీదు లీ

లా సువిశేష వృత్తముల రమ్య మృదూక్తుల మందహాస స

ద్భాసిత సుందరాస్యమున బండెడు నీకు నమస్సు శ్రీహరీ!

- దువ్వూరి

పీ.వీ.

సీ.
పాములపర్తి యన్ పాలసంద్రము నందు
.........జనియించి మించిన చందమామ!
బహుభాష పాండిత్య పటిమ చేతను తెన్గు
.........మేధస్సు చాటిన మేటి పెద్ద!
తెనుగుజాతి సమైక్యతను గోరి రేబవల్
.........శ్రమియించి పోరిన సహనశీలి!
కష్టాల కడలిలో గల దేశ నౌకను
.........తీరమ్ము జేర్చిన ధీ సరంగు!

తే.గీ.
సంస్కరణముల కాద్యుడు సౌమ్యు డితడు
వంగర గ్రామ పుణ్యాల ఫలమితండు
కీర్తి కండూతి యెరుగని మూర్తి యమర
నేత నరసింహరావు మా జాతి హితుడు. 

పద్యాల తోరణం లో న్యస్తాక్షరిపై నా పద్యాలు

నేటి న్యస్తాక్షరి : మొదటి పాదంలో మొదటి అక్షరం తో, రెండవ పాదం లో రెండవ అక్షరం ర, మూడవ పాదంలో మూడవ అక్షరం ణ, నాలుగవ పాదం లో నాలుగవ అక్షరం ము

అభిమన్యుడు ధర్మరాజు తో..

తోరపు బాహువిక్రమముతో చెలరేగెడు కౌరవాళినిన్
మారణ హోమకుండమున మాడ్చి హవిస్సుగ మృత్యుదేవికి
న్నీ రణధీరుడౌ చిఱుత యింపుగ నిచ్చును మోహరమ్మునన్
వారణము న్సహింప నిక వద్దనబోకుడు పెద్దతండ్రి! నన్.
---------

పద్యాల తోరణంలో
2.5.2020
న్యస్తాక్షరి
1వపాదంలో10"భా"
2వపాదంలో2"ర"
3వపాదంలో11"త"
4వపాదంలో9"ము"
రామాయణార్థంఉత్పలమాల:

పారము లేని దాయెను ప్రభాకరు జూడని రాత్రి యాయె నీ
దార విచార మో ప్రభు సదా స్మరియించుచు నిన్ను దుఃఖపుం
దారణ మేదియున్ గనక ద్రాతలు లేక కృశించి యున్న దన్
మారుతి వాక్కులన్ ముఖము మ్లాన మయెన్ రఘురామ మూర్తికిన్.
--------
పద్యాలతోరణం
12.5.2020
నేటిన్యస్తాక్షరి

1వపాదంలో 1వ అక్షరం "క"
2వపాదంలో 2వ అక్షరం"మ"
3వపాదంలో. 3వ అక్షరం "ల"
4వపాదంలో 4వ అక్షరం "
ము"

అంశం సీతాస్వయంవరం
చంపకమాలపద్యంలో

కమలనిభాస్య సీత ప్రియ కన్యక నాకు మదీయసూన స
త్కమల కరమ్ములందు గల కాంచన మాలను శంభు చాప
మున్
సుమలత వోలె నెత్తగల శూరుని కంఠము నందు వైచి యా
కమలము వంటి పాణి గొని కార్కొను నంచు విదేహు డాడినన్.
--------

పద్యాల తోరణం లో నేటి న్యస్తాక్షరి : కమలము - మరొకటి

కమలము పీఠమై నలు ముఖమ్ముల వేదము లాడు బ్రహ్మయున్
కమలములన్ జయించు సుముఖమ్ముల నారిట వెల్గు స్వామియున్
కమలము వాసమైన సిరి కాంతుని పా న్పగు నాది శేషుడున్
కమలము లూఱు నీ పద యుగమ్మును బాడగ లేరు శంకరా.
---------
పద్య తోరణంలో నేటి న్యస్తాక్షరి: క చ ట త ప లు పాదాదిలో ఉంటూ తెలుగు భాష సౌందర్య వర్ణన

కలకండ సారము కలవేణు రావము
....తెలుగు తీపికి ముందు నిలువ గలవె
చతురాస్యు డైనను శారద యైనను
....తెలుగు ప్రశస్తిని దెలుప గలరె
టంకృతి యైనను భాంకృతి యైనను
....తెలుగులో వలె గాక పలుక గలమె
తలకట్టు ఠీవియు వెల లేని శైలియు
....తెలుగు గా కితరాల వెలుగ గలవె 

పద్య మన్నది తెలుగుకు స్వంత యాస్తి
యెన్న నవధాన మితరాల సున్న కాదె
దేవతల కైన బ్రియమిది తెలుగు నేల
బూర్వ సుకృతము లేనిదే పుట్ట గలడె?
-------------

1 - 4 గా

2 - 2 య

3 -  9 కు

4 - 7 డు

కుమారస్వామి - ఉత్పలమాల

మాయని గాయమై జగతి మ న్నొన రింౘగ నెంచి నట్టి యా

మాయల తారకాసురుని మట్టును బెట్ట జనించి మించె నా

గ్నేయుఁడు స్కందుఁడా హిమకుకీలసుతాత్మజుఁ డార్త కోటులం

బాయక నేలువాఁడు మన పాలి గురుండు గుహుండు మ్రొక్కరే. 

పద్యాల తోరణం లో నా దత్తపది పద్యాలు

విజ్ఞానము, వివేకము, విచక్షణ, పాండిత్యము

త్రాడును జేయు విధానముం దెలియుట

...విజ్ఞాన మనబడు వినుము బిడ్డ

తెచ్చిన త్రాడును తీరైన రీతిలో

...వాడ వివేకమై వరలు బాబు

చేద దండెములలో నేది ముఖ్యమొ తెల్సి

...కట్ట త్రాడును విచక్షణ యగు సుమ

రజ్జుసర్పభ్రాంతి నొజ్జయై వివరించి

...సత్యము దెల్ప పాండిత్య మదియె

కలిగి విజ్ఞాన మెంతయు కలుగ కున్న

సుంతయైన వివేకము చింత మిగులు

తనదు పాండిత్యమును దెల్పు తరుణ మెరిగి

మసలుకొను విచక్షణ యున్న మంచి దెపుడు

నన్నయ నన్నయ నన్నయ నన్నయ : పరార్థంలో

దత్తపదికి నా ప్రయత్నం:

న న్నయవారు రమ్మనిరి నాల్గు దినమ్ముల ముందె యింటి, కే
నన్నయ! యింటిదాని కిట నంతగ బాగుగ లేమి మేన, శ్రీ
నన్నయ నంపినాడ మరి యాపయి నేమయెనో యెఱుంగ నే
నన్నయ! తప్పు గాచు మని యయ్యకు జెప్పవె నీవు మంచిగా.
------
నేటి దత్తపది : మనీ, మెనీ, హనీ, వనీ

నా ప్రయత్నం:

శ్యామ నీ వారము జాలి లేదా యేమి
....నిను వీడి మనలేము నీలవర్ణ
కామె నీ కగు వార మేమి స్వామీ వేగ
....యమునా తటికి రావె యదుకుమార
ఊహ నీదే మాకు నోహ నీదే ప్రభూ
....తలపు నీదే మాదు వలపు నీదె
రావ నీ పిల్లనగ్రోవిని సవరించి
....యూపిరు లూదవె యువిద తతికి

నిన్ను గనరాక యమునయు ఖిన్న యాయె
సైకత శ్రేణి నీ పద స్పర్శ లేక
ప్రభలు మాసె బృందావని బావురు మనె
ననుచు గోపికల్ విరహాన నడలి రపుడు.
--------
ఈనాటి దత్తపది: భీమ, నకుల, కర్ణ, శల్య

రామాయణార్థం లో..

పనిగొని భీమ వేషమున పంక్తి గళుండు హరించె సీత నా
యినకుల దీపకుండు చన నిఱ్ఱిని తెచ్చుట కామె రోదనల్
వనమున మారు మ్రోగె నలు వంకల కర్ణ కఠోరమౌచు తా
కెనవి జటాయు నామ విహగేశుని డెందము నందు శల్యమై.
-------
గది గది గది గది ... అన్యార్థంలో

నేటి దత్తపదికి నా ప్రయత్నము:

గదిఁ గనినంత బాలకుడు కన్నుల బాష్పము లుప్పతిల్ల వే
గఁ దిగి తపోస్థలిన్ జరణ కంజములం బడి మ్రొక్కి దివ్యమౌ
గదితములన్ స్తుతించ తన కంజ కరమ్ముల లేపి చక్రి 'నిన్
గదిసితి మెచ్చి నీ తపము గణ్య పదం బిదె కొ'మ్మనెన్ కృపన్.
_------
నేటి దత్తపది ... రగులు పగులు దిగులు మిగులు

రగులు నాలి కొనక రమ్యమౌ భూషల
పగులు మాడు కాని పనుల జేయ
దిగులు భావి కొఱకు తగిన కొలువు లేక
మిగులు పురుషునకు సుమి తుది సున్న.
------

నేటి దత్తపది కల కల కల కల అన్యార్థంలో

కలకలలాడుచుండు ఘన కావ్య పురాణ ప్రబంధ పద్య పు
ష్కల కలకూజితమ్ములును సత్కవివల్లరులన్ సుమించు కై
తల నవపుష్పశోభలును ద్రావి సుమమ్ముల దేనె లాడు స
భ్యు లను కలానునాదులును బొల్చు వనమ్మగు పద్యతోరమే.
--------

పద్యాల తోరణంలో నేటి దత్తపది:

టుడే టుమారో నెవర్ ఎవర్

రా కిటు లేక దారా వ్రతుండను విను
....మేనెవ రనుకొంటి వీవు సుదతి
రా కిటు భామినీ నీకెవ రానరే
....బడుగు బాపడు దప్ప వలపు రేప
రా కిటు మారోగ్ర రమ్య నారాచమా
....నీమ నిష్ఠల జెడనీకు నన్ను
రా కిటు డేగవై రమణి వేటాడ నన్
....పావురమ్మును కాను పనికిరాను

పలికి యీరీతి ప్రవరుండు బాహుబంధ
మునను గొన రా వరూధిని మోము ద్రిప్పి
హరి హరీ యంచు దవ్వున కరిగె తాను
ధీర హృదయాల స్త్రీ మాయ చూరగొనునె.
----------
పద్యాలతోరణం లో నేటి దత్తపది: వంగ బీర కాకర దోస
భారతార్థంలో

సుధేష్ణ పాంచాలి తో...

వేసి లవంగ మేలకులు వేగమె యిచ్చి విడెమ్ము పోగదే
మాసినచీర మార్చుకొని మాలిని బీరము మాని యిందునే
దోసము లేదు సోదరుని తోడ వచింపుము నాదు వేదనన్
వాసిగ మాధ్వి కాకరము వాని నివాసము జాగు సేయకే.
---------
 నేటి దత్త పది: సాక్షి, ఈనాడు, జ్యోతి, ప్రభ
రామాయణార్థంలో ........   నా ప్రయత్నం:

కా డగు లంక, రాము డన కాలుడు, సంద్రమె సాక్షి, చీల్చి చెం
డాడును దైత్యకోటుల దశానన! జ్యోతిని డాయు పుర్వులై
మాడుట తథ్య మెల్లరును, మాయును నీ ప్రభ, లాయె మూర్త మీ
నా డిపుడే గ్రహింపుమ యనంగను వాలిసుతుండు రోషియై....
-------
నేటి దత్తపది: వరి,రాగి, కంది, నూగు...జాతీయ సమైక్యత.

చేతి కందిన స్వేచ్ఛను చెరుప బోకు
శార్వరికి తావు నీయకు స్వార్థ మునను
జాతి మతముల పో రాగి జన మనముల
కేళిగా నూగు స్వాతంత్ర్య డోల నిజము.
--------
 దత్తపది: కుక్క నక్క మొక్క వక్క - అన్యార్థంలో.

కుక్కరు పద్యరాశులను గుట్టగ నొక్కెడ, వేరు వేరుగా
నక్కడ శీర్షికల్ పఱగు, నందుకు కాలము నిర్ణయమ్ము, బల్
చక్కని వక్కణమ్ములకు సన్నిధి యీ మన పద్య తోరణ,
మ్మొక్కరి నైన నల్పు లన నోపని సత్కవినందన మ్మహో!
--------
నేటి దత్త పది: కలము,హలము, పొలము, జలము

జలము నొకర్తె మథించెను,
హలమునకుం గట్టె నొకతె యావుల, నాడెన్
బొలమున నొకరిత సోకగ 
కలమురళీ రవము గోపికా కర్ణములన్.
---------
దత్త పది: నగ వగ పగ మగ .. భారతార్థంలో

నగరే లోకులు పార్థ నీ చెయిదము న్నా మాట పాటించు మా
పగ యుద్ధమ్మును నీకు గాని దిచట న్బ్రాణంబుల న్నిల్పి కా
వగ నీ వెవ్వడ వోయి బంధు తతుల న్వారెల్లరు న్మున్నె నీ
లిగి నా రేలను జింత నీ మగటిమి న్ప్రేరేచవే పోరవే.
---------
నేటి దత్తపది : హరి హరి హరి హరి
శ్రీహరియేతరార్థంలో భారతపరంగా.

హరి నోట జిక్కి నలిగెడు
హరిణంబై దుస్ససేను హస్తము లందున్
హరిణాక్షి కృష్ణ చిక్కెను
హరియించెడు వేళ నాత డామె వసనమున్.

 మరో ప్రయత్నం ముందటి భావంతోనే...

హరి నోటం బడి చీలిపోవు తనువై యారణ్యమం దొంటిదౌ
హరిణంబౌ గతి రాల నశ్రువులు హాహాకారము ల్జేయు నా
హరిణాక్షిన్ ద్రుపదాత్మజన్ కుటిలమౌ హస్తంబులం బట్టి తా
హరియింపన్ సమకట్టె కౌరవుడు హేయంబౌ గతిన్ వల్వలన్.

పట్టు పట్టు పట్టు పట్టు 

పట్టుడు రండు ౘూడు డదె బంగరు జిం కని గట్టిగా నదే

పట్టును బట్ట నా పుడమిపట్టి వనమ్ములు దైత్యమాయకుం

బట్టన బోక పంక్తిరథుపట్టి ౘనెన్ వెసఁ బూని పట్టు న

ప్పట్టున బట్టి తెచ్చి ప్రియపత్నికి ముందర గట్ట‌ నేణమున్.

తక్రము నక్రము వక్రము చక్రము 

పాండవులను లొంగదీసుకోవాలంటే కృష్ణుని బంధించక తప్పదని శకుని సుయోధనునితో అన్న ట్లూహ.

తక్రముఁ గోరి క్షీరమును ద్రచ్చిన మేలొకొ తోడుపెట్టకన్

వక్రము లున్న కఱ్ఱఁ గొని వాసముఁ జేతురె వంపుఁ దీయకన్

నక్రము బాయ నీరమును నాశము కాదొకొ చిక్కి కుక్కకున్

జక్రమువాని బట్టకను సాధ్యమె పాండవులన్ బొకాల్చుటల్?

తీపి చేదు పులుపు కారము 

నాతీ పిలువకె పోవుట

రీతియె? నీ తండ్రిచే దురీషణ నొందన్

బ్రీతియె? నీ మమకారపు

సేతలు పులు పుట్ట జేయు జెల్లని చోటన్.

పులు = గడ్డి ...... (పులుపు కోసం పాట్లు)

సిరులు గిరులు విరులు కురులు 

అర్జున విషాదం

సిరులను బొంద రాజ్యమును జేఁగొనఁ గూల్తునె బంధుమిత్రులన్?

గిరులను పిండి చేయుదునె గీమును గట్టగఁ? గోరి తేనె క్రొ

వ్విరులను జింౘ మేలగునె? వేయక మందును ౙంప యూకమున్

కురులను గాల్చు టొప్పగునె? గోపకులైకవిభూషణా! కటా!

లంచి బెంచి పంచి రెంచి ..... రామాయణం

చం.

మదినిఁ గలంచి రావణుని మానసమందున భూమిజాతపై 

మదిఁ గడుఁ బెంచి శూర్పణఖ మాయలు వల్కిన దూషణాదులన్ 

గదన విపంచి మీట రఘుకాంతునిపై పురిగొల్పె నాతఁడున్ 

మది నెడ రెంచి రామునకు మాసిరి దైత్యులు సర్వు లీ గతిన్

.

అంటి వింటి కంటి చంటి ....బాలకృష్ణుడు 

అంటిన వెన్నను నాకును  

కంటివె నను దొంగ యండ్రు కాంతలు సూవే 

వింటివె అమ్మా యను తన  

చంటితనము సూపు గృష్ణు సన్నుతి సేతున్.

బింకు చింకు లింకు మింకు .... రామాయణం 

హనుమ సీతతో: 

చింకు వోలె నాయె సింధువు నే దాట   

శరధు లింకు రామచంద్రు డలుగ  

బింకు రావణుండు బృధ్వినిఁ గూలును

నీదు శోక మింకు నిజము తల్లి.   

మదన సదన వదన రదన 

సర్వలఘు కందములు  

కలుములమ్మ:   

మదన జనని హరి హృదయపు  

సదన కలుము లిడెడి సుతిని సరసిజ నిభ స  

ద్వదన సిత కుటజ ముకుళ సు 

రదన నను నొకపరి దయ నరయుము కనుగడన్. 

గౌరమ్మ:

మదన హర సతి పతి యజిర

సదన తుహిన గిరి తనుభవ శరవణ జననీ 

చదిర వదన సుసిత కుసుమ 

రదన కరుణ నను గనవె శరణము తనయుడన్.

పలుకులమ్మ: 

సదనము సిత వనజము సుమ 

రదనము చదువులకు నెలవు రమణి నలువకున్ 

వదనము చదువుల నిలయము  

మదనము కదె పలుకు గనిన మనకు బ్రదుకునన్ 

రాగి.  కంది.  వరి.  తిల - అన్యార్థంలో శివస్తుతి

బైరాగి భిక్షువు వల్లకాటి నివాసి 

...బూది పూతల సామి భుజగధారి 

పునుకం దినెడు వాఁడు బుర్రె పేరుల వాఁడు  

...తలపైన గంగమ్మ జెలఁగు విభుఁడు

బెట్టుసరిం జూపి గట్టుకూతు వరించి

...సామేను నొసగిన చక్కనయ్య 

చిత్తజు తిలకించి చిఱ్ఱెత్తి కాలిచి  

...ఆనక బ్రతుకిచ్చి నట్టి జేజె 

మంచు కొండను దానుండు మంచి జేయు 

విషము భుజియించు శరణన్న వెతలఁ దీర్చు

పశులఁ బోలిన మూర్ఖుల పాలి మిత్తి 

నమ్మి భజియించు వారల సొమ్ము శివుఁడు.

జయప్రద,  జయసుధ, జయచిత్ర, జయలతా .. ధనుర్మాస వైశిష్ట్యం 

నెల యెల్ల నీపూజ నిష్ఠతో శ్రీహరీ! 

...యగు గాక భువిని జయప్రదముగ 

సరి లేని నీ కథా జయసుధామృతమును  

...బాడుచు హరిదాసు లాడు గాక 

ముంగిళ్ళు నెలతల రంగవల్లీ రమ్య   

...జయచిత్రములతో మెఱయును గాక 

శ్రీ గోద జయలతా చిన్మయ పుష్పమా! 

...మీ గాథ లవని మార్మ్రోగు గాక

ఈ ధనుర్మాస ప్రత్యూష లిల నరులకు 

నీ పరమపదమును జేర నియతి తోడ 

సాధనలు జేయ మార్గమై సంతతమ్ము 

తనరు న ట్లభయము నిమ్ము తనుపు మమ్ము.

సారము లేని దీ భవము జాలు వినోదము లింక మోహమన్

దారముఁ బట్టి వ్రేలెదవు దారయు బిడ్డలు నిన్నుఁ గాతురే?

భారము గాదె నీ బ్రదుకు? పాటున గూలక మున్నె మిత్తి హుం

కారము వీనులం బడకె కామహరున్ శరణంచుఁ జేరవే.

నుదురు / పెదవి  / కన్ను  / రెప్ప -    అన్యార్థంలో మహాభారత పరంగా

పూనుదు రుగ్ర మూర్తులయి పోరునఁ జెండగ మిమ్ము పాండురా

ట్సూనులు వాజిదౌ పెద విసూచినిఁ బొందిన నిన్ను సుర్నదీ 

సూనునకైనఁ గా దరిది సూడుము గాచుట, కన్నుగప్పుటల్ 

గానిది యుద్ధ మన్న విను కౌరవ నాశము  నీకు రెప్పమౌ.

వరము  వరము వరము వరము -

భగవద్విషయము:

వరములు గోరెద రిల తీ

వరమునఁ బలు సిరుల కొఱకు భగవంతునిఁ గా 

వరమునఁ గాదే ముక్తిని 

వరముగ యాచించ జన్మ బాధ లుడుఁగవే!

దైవేతరము:

వరమునకు శ్రేష్ఠ మని కా 

వరమునకును బీచ మనియు వనితామణి! తీ 

వరమునకుఁ ద్వరిత మని కల 

వరమున కిలఁ జింత యనియు వర భావనలౌ.

అన్నము/ సున్నము/ ఖిన్నము/ భిన్నము

భారతీయ సంస్కృతిపై 

ఆపదలో ఉన్న వాడిని ఆదుకోవడం, ఆకలి అన్నవాడికి అన్నం పెట్టడం భారతీయ సంస్కృతి. రంతిదేవుడు ఆకలి అని వచ్చిన వాడితో అంటున్న మాటలుగా....

అన్నము లేదు ద్రావ మధురాంబువు లున్నవి నేను నీవునున్

భిన్నము కాదు దేహములె వేరగు నాత్మ యొకండె డెందమౌ 

ఖిన్నము సాటి జీవులకు కీ డొనగూరిన నాకు, నాకుతో  

సున్నము రీతి సఖ్యతను జూపుట నా విధి రమ్ము పుల్కసా!

 

రాధా కృష్ణుల సరసాలు

పూర్ణేందు బింబమ్ము పొలతి! సిగ్గిలి దాగె
....నీ ముఖ బింబపు నిగ్గు జూచి
శరదిందు చంద్రికల్ కురిపించు నీవుండ
....చంద్రబింబ మదేల సన్నుతాంగ!

నల్లని మబ్బులు చల్లగా జారెను
....నీలాలకల గాంచి నీల వేణి !
నీలమేఘశ్యామ! నీమేని సొగసుకు
....కలవరపడి పోయె జలద పంక్తి

సిగ్గిలి మల్లెలు సిగలోన దూరె నీ
....మందహాసమునకు కుందరదన!
నీలికల్వల తోడి నెయ్యము జేయగా
....వెనుక జేరిన వవి వేణులోల!

కువలయ దళములు కుంచించుకొని పోయె
....నేత్రాల సొంపుకు నీరజాక్షి!
నీరజదళముల నిగ్గుకు వెరగొంది
....కలువలు వాడెను కమలనయన!


విమల బృందావనీ సీమ యమున తటిని
రాధికను జేరి మురిపించె మాధవుండు
మాధవుని ప్రేమ పొంగుల మఱచి జగము
లీనమాయె వెన్నుని లోన తాను రాధ.

శివ రౌద్రం

ముక్కంటి! శాంతమౌ మోమున క్రోధాగ్ని
....బాముల భయపెట్టి పార బెట్టె
వ్యోమకేశ! కపర్ద మువ్వెత్తునను లేచె
....గంగమ్మ జారిన గండ మిలకు
నిటలాక్ష! యదటుకు నెలవంక ఖిన్నయై
....కళవళ పడసాగె కళలు దప్పి
పశుపతీ! కంపించి ప్రాలేయ శిఖరమ్ము
....బిత్తరింపుకు గుండ పిండి యాయె

సైగ జేసి రమ్మందు వే స్వజుని నీవు?
భద్రునా యేమి యేల నో రౌద్రమూర్తి!
పుట్టి నింటికి నేగిన పొలతి సతికి
భద్రమే కద చెప్పవే భద్రమూర్తి!

మాతృ పంచకం

నాదు ముత్యమా రత్నమా నాదు కంటి
వెలుగ నూరేళ్ళురా కన్న యెలమి నిట్లు
నన్ను బిలచిన నీ నోట నిన్ని వట్టి
బియ్య ముంచితి మన్నింపు బిడ్డ నమ్మ.

పంటి బిగువున నను గను ప్రసవ మందు
తాళగా లేని బాధను దట్టుకొనగ
నమ్మ శివ హర గోవింద యయ్య  కృష్ణ
యనుచు సైచిన నీకు వందనము లమ్మ.

కటకట నన్ను నీవు కను కాలము నందున శూల బాధ నీ
వెటుల సహించితో! తనువు నెండును, నాదు  మలాన శయ్యయున్
పటు మలినమ్ము కాగ నొక వత్సర కాలమ దెట్లు సైచితో
యటమట!  తాళ నన్యులకు నౌనె? ఘనుండగు గాక పుత్రుడే
యెటుల ఋణమ్ము దీరు జనయిత్రిది? దండము నీకు నమ్మరో. 

స్వప్నమున నన్ను సన్యాసి వలెను జూచి
యేడ్చితివి గురుకులమున కేగు దెంచి
యందరును నిను గని బాధ నొంది నార
లట్టి మహనీయ పాదాల కంజ లింతు.

నీ యవసాన మౌ పిదప నే నిట వచ్చితి నమ్మ! గొంతులో
బోయగ నైతి తోయమును, బూనిక శ్రాద్ధవిధిన్ 'స్వధా'ను నే
జేయగ నైతి, తారకము జెప్పగ నైతిని నీ చెవి న్నతుల్
నా యపరాధముల్ సయిచి న న్నతుల ప్రియ మార జూడవే.

ఉ. దండము సీతయేలికకు, తాపసి జన్నపు మేటి కాపుకున్
దండము నేలపట్టి యెదతామర తేనియ లాను తేటికిన్
దండము కోతిమూక నొక త్రాటిని నిల్పిన చేతకానికిన్
దండము నీటికుప్ప పయి దందడి యట్టెడ కట్టి నయ్యకున్.

ఉ. దండము దుమ్ములో బొగులు తాపసి యాలిని కాలి దువ్వతో
దుండిగ జేసి సాపెనను దోలిన జేజికి, కాటి ఱేనిదౌ
దండి లసక్తిని న్విరిచి తన్విని గైకొని నట్టి మేటికిన్
తండిరి మాటకై గరిక దత్తు సుకమ్ముల వీడి నయ్యకున్.

ఉత్పలమాలిక:
కోతుల చెల్మి చేసి యొక కోతిని జంపి మరొక్క కోతికిన్
కోతుల రాజ్య మిచ్చి యొక కోతిని దూతగ పంపి లంక కా
కోతుల సాయముం గొని యకుంఠిత దీక్షను దైత్యు గెల్వవే?
భూతల మందు మా నరుల పుట్టిని ముంచు కరోన నామయై
భీతిని గొల్పు సూక్ష్మ మగు పెద్ద కృమిన్ గనవేమి? విస్మయం
బీ తరి నీవు మౌనమున నేమియు బట్టని వాని వోలె నీ
సీతను గూడి భద్రగిరి జేరి సుఖమ్ముల దేలుచుంట! నా
త్రేతను రావణుం డిలను దిప్పలు పెట్టిన క్రూరమైన యా
రీతి కరోన నే డిలను లేకను సుంతయు జాలి మమ్ములన్
బ్రీతిగ నంజుకున్ దినుచు లేక నిరోధము రెచ్చుచుండగా,
మూతికి గుడ్డ కట్టుకొని ముక్కును మూసుక బూని మౌనమున్
జూతువె చోద్యమున్? భయమె సోకుని కన్న కరోన జూచినన్?
వాతలు తేలవే క్రిమికి బామముతో కడకంట నారయన్
యాతుల వైరి నీవు? పరిహాసము చాలును, తాళ లేము, సం
ప్రీతిని నీదు బిడ్డలను వేగమె సాకవె యార్త రక్షకా!
జోతలు జోతలో దనుజసూదన! శ్రీ రఘురామ! కావవే.

క్షమించు శార్వరీ

ఉ. శార్వర మాయె మా బ్రతుకు సర్వము సూక్ష్మ కరోన నామయౌ
పుర్వుకు జిక్కి జీవితపు పోరున నెట్టులు గెల్తుమో మహా
పర్వమె నీదు రాక మరి బాధల నుంటిమి స్వాగత మ్మిడన్
శార్వరి! రాదు మా మనము క్షాంతిని మమ్ముల జూడుమా కృపన్.

అలిగిన గౌరి - బుజ్జగించే భవుడు

అలిగిన గౌరీ దేవిని బుజ్జగిస్తున్న అభవుడు:

ఉ. మానిని! యేలనీ బిగువు మానవె యల్కలు మాననీయ! ద్వా
రానికి నడ్డు వచ్చె నొక రాక్షసు డంచని యెంచి త్రుంచితిన్
వానిని, నీదు బిడ్డ డను వైనము నేరక, తత్క్షణంబె సూ
ప్రాణము నిత్తు 'భద్ర'మగు బట్టికి జింతను వీడి నవ్వవో.

కాదందువా....

ఉ. గంగను దాల్చినా ననుచు కాంత యలింగితి వేమి? చాలు, లే
మంగళగౌరి! కేశములు మాత్రమె దక్కిన వామె, కేల నీ
బెంగ? మదర్థ దేహమును బ్రేమను జిత్తము నెన్న నన్నె నీ
కొంగునె గట్టుకొన్న కడు కొంటె పడంతుక వీవు కాదొకో.

హోళీ కేళి

ఉ.
అంబను గూడి హోళి యనియా ఘన సంబర ముప్పతిల్ల వ
ర్ణంబుల జాలులం దవిలి నాట్య మొనర్చుచు నుంటి హాయిగా
త్ర్యంబక! యేమి న్యాయ మిది ధారుణి మానవజాతి ఘోర రో
గంబున జిక్కి శల్య మయి గాసిలి బొందుచు నుండ జూడవా!

కాశీ స్తోత్రం

పాపౌఘ విధ్వంస కరీం ప్రసిద్ధాం
శ్రీజాహ్నవీ భూషిత దివ్య రూపాం
నిర్వాణ దాత్రీం నిఖిలైక పూజ్యాం
శివప్రియాం చైవ నమామి కాశీం. 1

దేవాసురైర్వందిత పాదపద్మాం
గాయంతి మునయః సుయశశ్చ దివ్యాం
ప్రసిద్ధ వేదేషు ప్రభావ మస్యాః
శివప్రియాం చైవ నమామి కాశీం. 2

ముమూర్షుణాంచ శివ ప్రదాయినీం
వైకుంఠ శ్రేణీం గుణమందిరాంచ
శివాలయాం శోక వినాశనీంచ
శివప్రియాం చైవ నమామి కాశీం. 3

విశుద్ధ విజ్ఞాన ఘనాం చిదాత్మికాం
మోహాటవీం చైవ దవాగ్నిభూతాం
శుద్ధాం సుశాంతాం శివభక్తి దాయినీం
శివప్రియాం వై ప్రణమామి కాశీం. 4

భూతేషు సంతాప వినాశినీంచ
లోకేశ్వరైర్వందిత దివ్య రూపాం
మహావ్రతాం గర్భ నివాస కృన్తనీం
శివప్రియాం వై ప్రణమామి కాశీం. 5

విజ్ఞాన దాత్రీం ప్రణవ స్వరూపాం
చింతామణిం భక్తి ప్రదాంచ నిత్యాం
గోలోక దాత్రీం భవభక్తి దాత్రీం
శివప్రియాం వై ప్రణమామి కాశీం. 6

బుద్ధేః పరాం శంకర ప్రాణ వల్లభాం
మోహార్ణవం కుంభ సముద్భవాంచ
పాపౌఘ వ్యాఘ్రీం హరలోక దాత్రీం
శివప్రియాం వై ప్రణమామి కాశీం. 7

ప్రాతః ప్రాతః సముద్ధాయ
యఃపఠేత్ ప్రయతః పుమాన్
అన్యదేశేపి భక్త్యాస
కాశీవాస ఫలం లభేత్.

***

ఇతి శ్రీ గోపాల వ్యాసవిరచితం కాశ్యష్టకం సంపూర్ణం

ప్రజా - పద్యం

ప్రజా పద్య కవితా సదస్సు శోభస్కరంగా జరగాలని కాంక్షిస్తూ..
రాజమహేంద్రవరం విచ్చేసిన కవి మిత్రులకు స్వాగతం పలుకుతూ..

కం.
పద్యమె మనదౌ లోకము
పద్యమె శ్వాసయును ధ్యాస పద్యమె స్వరమౌ
పద్యమె భావము రాగము
పద్యమె సర్వమును మనకు బంధువులారా.

మ.
ప్రజపద్యంపు మనోహరాంగణమునన్ భవ్యాత్ములౌ సత్కవుల్
స్వజయోత్సా హము మించ స్పర్థ మెరయన్ సామాజికాభ్యున్నతిన్
నిజభావమ్ముల నుంచి వ్రాసిరి కదా నిండైన పద్యావళుల్
ప్రజ లోహో యని మెచ్చురీతి విబుధుల్ బాగంచు కీర్తించగన్.

***

సీ.
రాజరాజ నరేంద్ర రాజ్యవైభవ దీప్తి
................నన్నయ ఘంటపు నవ్య మూర్తి
సారంగధరు దీన చారిత్ర ఘటనలు
................చిత్రాంగి రత్నాంగి చిత్ర కథలు
వీరేశలింగము నారీ సమానత
................గోదావరీ నది గొప్ప నడత
శ్రీపాద కృష్ణమూరితి గ్రంధ మాలిక
................చిలకమర్తి యశస్సు శ్రీల చిలుక

తే.గీ.
కోటిలింగాల సన్నిధి గొప్ప వరము
కళల కాణాచి కైతల కమ్మని రుచి
చేరి చెడువాడు లేడను చెడని కీర్తి
ఘనత రాజ మహేంద్రిదే కల్ల గాదు.

చం.
గలగల పారు దివ్య నది గౌతమి యొడ్డున గొప్ప దీక్షతో
మిలమిలలాడు వెన్నెలలు మేలిమి జల్తరు  వన్నె లీనగా
జలజల జాలు వార తన చల్లని ఘంటము నుండి వాక్సుధల్
తొలికవి భారతాఖ్యమను తొల్లిటి కావ్యము చేసె నిచ్చటన్..

సీ.
ఆంధ్ర భీష్ముం డను నపురూప కీర్తిని
............నయముగ బడసిన న్యాపతియును!
కవిచక్రవర్తిగా గౌరవింతు మటన్న
............వలదని వదిలిన చిలకమర్తి!
గుండున కెదురుగా గుండె చూపి దొరల
............భంగ పరచినట్టి టంగుటూరి!
ఆంధ్ర పౌరాణికుం డభినవ నన్నయ
............మధునపంతుల వారు! మరియు జూడ

తే.గీ.
నార్ని దామెర్ల వేమూరి న్యాయపతియు
లంక జోస్యుల యిమనేని రాచకొండ
భమిడిపాటియు బుగ్గాది ప్రముఖు లెన్న
రాణ్మహేంద్రికి ప్రియపుత్రు లైరి దెలియ.

ఉ.
రాజులు పండితుల్ కవులు ప్రాజ్ఞ వచస్సుల ప్రాభవమ్ములన్
రాజిల జేసి నారిచట రంగులు శక్రధనుస్సునందు వి
భ్రాజిత రీతి నొప్పు గతి బ్రాకటమై యలరారు ధాత్రిపై
రాజమహేంద్రి! నీ ఘనత రమ్యమగున్ పరికించి చూడగన్.