padyam-hrudyam

kavitvam

Monday, October 10, 2016

శవరీం...

లుఠద్గుఞ్జాహారస్తనభరనమన్మధ్యలతికా
ముదఞ్చద్ఘర్మామ్భఃకణగుణితనీలోత్పలరుచమ్,
శివం పార్థత్రాణప్రవణమృగయాకారగుణితం
శివామన్వగ్యాన్తీం శవరమహమన్వేమి శవరీమ్.
(కాళిదాస విరచిత సకలజననీస్తవము నుండి)

పార్థ త్రాణ = అర్జునునికి పాశుపతాస్త్రాన్నిచ్చి రక్షించటానికి, ప్రవణ = పూనుకొని, మృగయా కార గుణితమ్ = తదనుగుణంగా వేటను కల్పించుకొనిన,శవరమ్ = కిరాతవేషం ధరించిన, శివమ్ = శివుని, అన్వగ్యాన్తీమ్ = వెంటనంటిన, శవరీమ్ = శబరవనితగా వేషం ధరించిన ఆమెను, లుఠత్ = దొరలుతున్న, గుఞ్జా హార = గురువిందగింజల పూసలదండతో, స్తన = చన్నుల, భర = బరువుచే, నమత్ = వంగిన, మధ్య లతికామ్ = మధ్యభాగం కలిగిన ఆమెను, ఉత్ అఞ్చత్ = బయలువెడలుతున్న, ఘర్మ అమ్భః కణ = స్వేద బిందు కణములచే, గుణిత = ద్విగుణితమైన, నీల ఉత్పల రుచమ్ = నల్ల కలువ వంటి కాంతి కలిగిన ఆమెను, శివామ్ = శుభాలను కలిగించే ఆమెను, అహమ్ = నేను, అన్వేమి = అనుసరిస్తున్నాను.
విశేషాలు:
(౧) తాను ధరించినది కిరాతవేషం. కాబట్టి అలంకారం కూడా దానికి అనుగుణంగానే గురువిందగింజల వంటి పూసలతో చేసిన దండ. అలా వేసుకున్న పూసలదండ ఎలా ఉందంటే ఆవిడ శరీరాకృతి ఎలా వంపులు తిరిగిందో అలాగే ఆ పూసలదండ కూడా వంపులు తిరిగింది.
(౨) కిరాతవేషం వేసినా, ఎలా ఉన్నా, ఎప్పుడూ శివుణ్ణి అంటిపెట్టుకునే ఉంటుంది అమ్మవారు. అర్ధాంగి.
(౩) తాను అనుసరిస్తున్నది కిరాతవేషంలో ఉన్న శివుణ్ణి. ఆ శివుడో వేటాడుతున్నాడు. ఆ వేట శ్రమతో కూడినది. తాను అయ్యవారినే అనుసరిస్తోంది కాబట్టి తనూ శ్రమపడుతోంది. ఆ శ్రమవలన చెమట పడుతోంది. కిరాతవనిత కాబట్టి వేటకు వెడుతోంది కాబట్టి ఆమె సహజంగానే నీలవర్ణంలో ఉంది. ఆపై చెమట పట్టి శరీరకాంతి రెట్టింపు ఔతోంది.

(వ్యాఖ్యాత: శ్రీ  ముక్కు  రాఘవ  శ్రీకిరణ్)

No comments: