పద్యము తెలుగుల విద్యగు! హృద్యము చదువరుల కెన్న, నింపగు వినగా ! పద్యము కవితల కాద్యము! సద్యశమును కల్గజేయు చక్కగ కవికిన్!
padyam-hrudyam
Wednesday, December 7, 2022
దత్తా
Monday, October 24, 2022
దీపావళి 2022
నరకునిఁ బరిమార్చి ధరఁ గాచి పరమాత్మ
...కరుణను గురిసిన పరమదినము
వనజనాభుని రాణి వసుధలో నింటింటఁ
...గొలువయి సిరులను గురియు దినము
దీపాల కాంతిలో దేదీప్యమానమై
...భువి పొంగిపోయెడు పుణ్యదినము
బాణసంచా కాల్చు బాలపాపల కన్ను
...లానంద వార్ధుల నూను దినము
పుడమి వానల చెమ్మకుఁ బుట్టు క్రిములు
నాశమై నేల శుభ్రమౌ నీటు దినము
రమ్య దీపావళీ మహద్రాజసంపు
నెలవు భారతజనయిత్రి నిండుమనము.
Monday, August 15, 2022
Wednesday, July 13, 2022
గురుపౌర్ణమి 2022
Sunday, July 10, 2022
శయనైకాదశి
లోకము లేలు స్వామివి విలోకన కార్యము మాని పండినన్
లోకము లేమి కావలెను లోకపతీ! మముఁ జూచునప్పుడే
నీ కనుఁగప్ప నెంచుదుమె నిద్దుర వోయినఁ బట్ట శక్యమే
యీ కలి కాలబుద్ధుల నికే గతిఁ గాతువొ చెప్పు శ్రీహరీ!
Saturday, July 9, 2022
జానకీ వధూటి
రామచంద్రోపాఖ్యానము అనే కావ్యం లోని ఒక సుందరమైన పద్యం. కవి పేరు : శ్రీ వారణాసి వేంకటేశ్వర కవి. ద్వితీయాశ్వాసం లోని 131 వ పద్యం.
సందర్భం: సీతారాముల కల్యాణ సమయంలో సీతావధూటిని పెండ్లికూతురును చేసే ఘట్టం.
సీ. అబ్దచంద్రశరాస నాబ్జాబ్దశష్కులీ
..కచముఖభ్రూనేత్ర గండకర్ణ
హీరకందుకబింబ కీరచంపకచంద్ర
..రదచుబుకోష్ఠవా గ్ఘ్రాణహాస
దరబిసపల్లవ ధరతరంగమృగేంద్ర
..గళభుజకరకుచ వళివలగ్న
మహికరతూణక మఠదంతితారకా
..కటిసక్థిజంఘాంఘ్రి గమననఖర
తే.గీ. కాంచన శిరీష కుసుమ సత్కాంతిదేహ
మాంగళిక దివ్య లక్షణ మహిత యగుచు
రఘుకులోద్భవు సామ్రాజ్య రమ యనంగ
జనకసుత యొప్పెఁ బరిణయ సమయ మందు.
పద్యం క్రమాలంకారంలో శోభిస్తోంది. 1, 3, 5, 7 సీసపాదాల్లో ఉపమానాలను, 2, 4, 6, 8 సీసపాదాల్లో ఉపమేయాలను చెప్పారు కవి.
అన్వయం:
అబ్ద(మేఘం)-కచ, చంద్ర-ముఖ, శరాసన(విల్లు)-భ్రూ, అబ్జ-నేత్ర, అబ్ద(అద్దం)-గండ(చెక్కిలి) శష్కులీ(చక్కిలము)-కర్ణ
హీర(వజ్రం/రవ్వ)-రద(పలువరుస), కందుక-చుబుక, బింబ-ఓష్ఠ, కీర-వాక్, చంపక-ఘ్రాణ, చంద్ర-హాస
దర(శంఖము)-గళ, బిస(తామరతూడు)-భుజ, పల్లవ-కర, ధర(కొండ)-కుచ,
తరంగ-వళి, మృగేంద్ర-వలగ్న(నడుము)
మహి(భూమి)-కటి, కర(తొండము)-సక్థి, తూణ(అమ్ములపొది)-జంఘ, కమఠ-అంఘ్రి, దంతి-గమన, తారకా-నఖర
కాంచన శిరీష కుసుమ సత్కాంతిదేహ
మాంగళిక(ప్రణవము) దివ్య లక్షణ మహిత యగుచు
రఘుకులోద్భవు సామ్రాజ్య రమ యనంగ
జనకసుత యొప్పెఁ బరిణయ సమయ మందు.
భావం:
పెండ్లి వేళ సీతాకుమారి
మేఘము వంటి నల్లనైన కబరీ బంధముతోను, చంద్రుని వంటి ముఖమండలము తోను, వింటిని బోలిన కనుబొమలముడి తోను, పద్మముల వంటి కన్నుల తోను, అద్దాలవంటి చెక్కిళ్ళతోను, ౘక్కిలాల వంటి చెవులతోను ప్రకాశిస్తోంది.
ఆమె పలువరుస వజ్రాల్లాగ, చుబుకం చెండులాగ, పెదవులు దొండపండ్లలాగ, వాక్కులు చిలుకపలుకుల్లాగ, నాసిక చంపకపుష్పంలాగ, చిరునవ్వు చంద్రహాసం లాగ వెలిగిపోతున్నాయి.
జానకీదేవి కంఠం శంఖం వలెను, భుజాలు తామరతూడుల వలెను, చేతులు చివుళ్ళ వలెను, కుచయుగ్మము కొండలవలెను, వళులు అలల వలెను, నడుము సింహ మధ్యము వలెను అందగిస్తున్నాయి.
ఆమె కటిభాగం విపులంగాను, తొడలు ఏనుగు తొండాలుగాను, కాలి పిక్కలు అమ్భులపొదులుగాను, పాదాలు తాబేటి చిప్పలుగాను, నడకలు గజగమనాలుగాను, గోళ్ళు తారకలుగాను కాంతు లీనుతున్నాయి,
వైదేహి తనూలత బంగారు దిరిసెన పువ్వు వంటి మంచి కాంతితో భాసిస్తోంది.
ఓంకారము వంటి గొప్ప దివ్య లక్షణముతో రఘుకులోద్భవుడైన రామచంద్రుని సామ్రాజ్య లక్ష్మియా అన్నట్లుగా జనకసుత యైన సీతామాత శోభ లీనుతోంది.
-శ్రీ తోపెల్ల బాలసుబ్రహ్మణ్య శర్మ సౌజన్యం తో..
Monday, May 16, 2022
అన్నమయ్య
Sunday, April 10, 2022
కల్యాణం కమనీయం
నేటికిపండె నా తపము నీలమనోహరదేహు జేర్చి తి
Saturday, April 2, 2022
శుభకృత్
పంచభూతములును బంచ శుభమ్ముల
వచ్చుగాక యుగాది...
పిచ్చి పట్టి పుతిన్ సమస్తము బ్రేల్చి వేయగ నుక్రెయిన్
చిచ్చులో బడి బూది గాగ వసించు తావులు మోదమై
రెచ్చిపోవుచు నాట్య మాడగ మృత్యుదేవత యెల్లెడన్
వచ్చుగాక వసంత మే గతి బాడు గోయిల విచ్చు బూల్?
Tuesday, January 25, 2022
శ్రీ శ్రీ శ్రీ జగద్గురు చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతీ స్వామి వారి స్తుతి
శ్రీ శ్రీ శ్రీ జగద్గురు చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతీ స్వామి వారిని స్మరించుకుంటే వారు సనాతన ధర్మానికి దేశానికి చేసిన కృషి కి కృతజ్ఞత ఇచ్చినట్లుగా భావించాలి.
వారిపై ఎందరో స్తోత్రాలు వ్రాసారు. అన్నీ చాలా అద్భుతంగా ఉంటాయి. కానీ వారి పరంపరలో వచ్చిన శ్రీ శ్రీ శ్రీ విజయేంద్ర సరస్వతీ స్వామి వారు ఒక 10 శ్లోకాలు వ్రాసారు.
"ఆత్మావై పుత్ర నామాసి" అని తండ్రికి కొడుకుకి భేదం లేదంటారు. అలాగే ఆ ఆచార్య పరంపరలో శ్రీ చంద్రశేఖరులకు శ్రీ విజయేంద్రులకు భేదం లేదనిపిస్తుంది.
ఈ శ్లోకాలు ప్రధానంగా చిత్తశుద్ధిని ఇమ్మని ప్రార్థిస్తూ ఉంటాయి. నిజానికి కావాల్సింది అదే. అది ఉంటే జీవితం సార్థకమే.
***
చంద్రశేఖర చంద్రశేఖర చంద్రశేఖర పాహిమాం; చంద్రశేఖర చంద్రశేఖర చంద్రశేఖర రక్షమాం
***
శ్రీ చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతీ స్తుతి
శృతిస్మృతిపురాణోక్త ధర్మమార్గరతం గురుమ్ |
భక్తానాం హితవక్తారం నమస్తే చిత్తశుద్ధయే || ౧ ||
అద్వైతానందభరితం సాధూనాముపకారిణమ్ |
సర్వశాస్త్రవిదం శాంతం నమస్తే చిత్తశుద్ధయే || ౨ ||
ధర్మభక్తిజ్ఞానమార్గప్రచారే బద్ధకంకణమ్ |
అనుగ్రహప్రదాతారం నమస్తే చిత్తశుద్ధయే || ౩ ||
భగవత్పాదపాదాబ్జవినివేశితచేతసః |
శ్రీచంద్రశేఖరగురోః ప్రసాదో మయి జాయతామ్ || ౪ ||
క్షేత్రతీర్థకథాభిజ్ఞః సచ్చిదానందవిగ్రహః |
చంద్రశేఖర్యవర్యో మే సన్నిధత్తా సదా హృది || ౫ ||
పోషణే వేదశాస్త్రాణాం దత్తచిత్తమహర్నిశమ్ |
క్షేత్రయాత్రారతం వందే సద్గురుం చంద్రశేఖరమ్ || ౬ ||
వేదజ్ఞాన్ వేదభాష్యజ్ఞాన్ కర్తుం యస్య సముద్యమః |
గురుర్యస్య మహాదేవః తం వందే చంద్రశేఖరం || ౭ ||
మణివాచకగోదాది భక్తివాగమృతైర్భృశం |
బాలానాం భగవద్భక్తిం వర్ధయంతం గురుం భజే || ౮ ||
లఘూపదేశైర్నాస్తిక్యభావమర్దన కోవిదమ్ |
శివం స్మితముఖం శాంతం ప్రణతోఽస్మి జగద్గురుమ్ || ౯ ||
వినయేన ప్రార్థయేఽహం విద్యాం బోధయ మే గురో |
మార్గమన్యం న జానేఽహం భవంతం శరణం గతః || ౧౦ ||
ఇతి శ్రీ విజయేంద్ర సరస్వతీ రచితం శ్రీ చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతీ స్తుతి సంపూర్ణం.
🙏🙏🙏🙏🙏
సేకరణ శ్రీ Svsn Sarma